Muzyka w dawnej Bydgoszczy. Wstęp

   Tradycje muzyczne Bydgoszczy sięgają bardzo dawnych czasów. Wpłynęło to zapewne na powstanie w naszym mieście aktywnie działającego Towarzystwa Muzycznego, prężnie działającej Filharmonii Pomorskiej, Opery Nova i Akademii Muzycznej. Nie ulega wątpliwości, że Bydgoszcz należy do miast, które posiadają jedną z lepszych infrastruktur muzycznych w kraju. Po staropolsku powiedziano by – Bydgoszcz muzyką stoi.

    Celem moich kilku postów jest przedstawienie dziejów „muzyczności” naszego miasta; naszkicowanie głównych nurtów życia muzycznego w dawnej Bydgoszczy na podstawie literatury opartej na źródłach.

    Muzyka to dźwięki powstające w wyniku gry na instrumentach, ale źródłem dźwięków jest też to co słyszymy obok siebie, za oknem.

 

   Miasto lokowane zostało nad rzeką w jej urokliwej dolinie pośród lasów. Zaczęło się od muzyki natury – od Puszczy Bydgoskiej, szumu Brdy i Wisły, szmeru licznych, wijących się wśród drzew strumyków, śpiewu skowronka czy rzecznej rybitwy. Piękno krajobrazu, dźwięki przyrody i zasobność ziemi kujawskiej dawało ludziom ochotę i siłę, by wyrazić melodią i tańcem swoją radość i smutek. Muzyka natury zapisała się w duszy mieszkańców naszego regionu i miasta. Cechą ludności zamieszkującej okolice Puszczy Bydgoskiej w dolinie Brdy i Wisły była wrażliwość na dźwięki. Mieszkańcy tej ziemi stworzyli z nich niepowtarzalne melodie oraz piękny styl poruszania się w tańcu zwanym kujawiakiem – jednym z pięciu polskich tańców narodowych.

     Według Kasjodora - rzymskiego literata i historyka żyjącego na przełomie V i VI wieku: "Muzyka to najwdzięczniejsze i nader pożyteczne poznanie, które kieruje nasz umysł ku wyższym rzeczom, a uszy koi melodią. Dzięki muzyce trafnie myślimy, pięknie mówimy i odpowiednio się poruszamy." Pogląd ten znalazł w pełni zastosowanie na ziemi kujawskiej i jej stolicy – Bydgoszczy.

    Te tradycje, wyrosłe z samej natury, kultywuje od 1958 r. do dziś Zespół Pieśni i Tańca Ziemia Bydgoska. Zespół liczy około 120 osób; chórzystów, tancerzy, muzyków. Popularyzuje on kulturę ludową Regionu Kujawsko-Pomorskiego : Kaszub, Kujaw i Pałuk. Posiada tez w swoim repertuarze pieśni i tańce innych regionów.

   Muzykalność regionu Kujaw w czasach współczesnych realizuje się najpełniej w jego stolicy. Jest to największe skupisko ludzkie i skupiają się tu jak w soczewce najważniejsze i na najwyższym poziomie instytucje i dokonania świadczące o muzykalności regionu i miasta.

David_Teniers_-_Boerenkermis

 

     Z badań historycznych wynika jednak, że muzyka i śpiew towarzyszyły mieszkańcom Bydgoszczy od wieków, wiele wcześniej niż zanim miasto to zostało stolicą województwa.

Miejsca i ośrodki gdzie uprawiano muzykę lub poprzez swoją działalność wpływano na rozwój umuzykalnienia społeczeństwa to muzykowanie domowe, karczmy i gospody, zamek bydgoski, cechy i bractwa kościelne, Zakon Bernardynów i szkoły (parafialna przy Farze, przy zakonie karmelitów, kolegium bernardyńskie, kolegium jezuickie).