Biblioteka Bernardynów w Bydgoszczy - opowieść rymowana

  O bibliotece Bernardynów bydgoskich  można znaleźć wiadomości w Wikipedii i w wielu innych źródłach. Moja rymowanka ma na charakter popularyzatorski i skierowana jest głównie dla dzieci i młodzieży. Użyłam tu kilka trudnych dla nich wyrazów, które postaram się objaśnić:

libraria - za języka łacińskiego [librarium], w języku staropolskim nazywano tak bibliotekę. 

infirmarz -  brat zakonny, który opiekował się chorymi [zob. hasło w wikipedii]

Haller Jan - drukarz polski [zob. wikipedia]

Ungler Florian - drukarz polski [zob. wikipedia]

Wietor Hieronim - drukarz polski [zob. wikipedia]

 pro publico bono - dla dobra publicznego, dla dobra ogółu.

Makieta dawnej Bydgoszczy - prawa strona na dole -  zabudowania klasztoru bernardynów bydgoskich

 Gdy zmierzchało Średniowiecze,

tuż za Bydgoszczy  murami

osiadł zakon franciszkanów

zwanych też Bernardynami.

Jeden cztery osiemdziesiąt -

wprost z Krakowa tutaj przyszli,

aby zasiać wnet zarzewie

naukowej swojej myśli.

I zaczęli swą działalność

bracia mniejsi  – zacni mnisi,

służąc Bogu oraz ludziom

pracowici, mądrzy, cisi.

Pierwsze książki już nabyli

w krótkim czasie po przybyciu.

Pomagały im w kazaniach

oraz zwykłym, ziemskim życiu.

Najstarsza zachowana nota proweniencyjna - 1482 r.

Libraria się wzbogacała

poprzez wieki w różny sposób.

Były książki kupowane

lub też dary wielu osób.

Jan ze Stobnicy - Parvulus philosophiae naturalis... / Kraków, Florian Ungler 1513 r.

Królowała filozofia.

Razem z nią też teologia.

Było prawo i historia,

kwitła także filologia,

szczególnie w szesnastym wieku,

o czym świadczy postać mnicha

Bartłomieja z Bydgoszczy –

twórcy  świetnego słownika.

Rękopis Bartłomieja z Bydgoszczy

Można znaleźć też tu księgi

z geografii, astronomii,

o górnictwie i hutnictwie.

Dalej niech kto chce to wspomni,

że medyczne dzieła także

mieli bracia infirmarze

Były też encyklopedie,

może dane kiedyś w darze?

Marcin z Urzędowa - O przyrodzeniu ziół rozmaitych...[wydano przed 1500 r.]

Biblioteka Bernardynów

świadczy o historii miasta;

założona – wiek piętnasty.

Z biegiem czasu zbiór narastał,

by dojść liczby dwóch tysięcy

i czterysta na dokładkę.

Jest tu Haller, Ungler, Wietor  –

druki w Polsce bardzo rzadkie.

Po kasacie Bernardynów

bibliotekę wyniesiono

z zabudowań klasztornych.

Na tułaczkę przeznaczono.

I niszczały stare księgi,

gdy na strychu miejsce miały.

Poginęło ich tu wiele,

a niektóre wprost spleśniały.

Jednak część z nich ocalała.

Władze Miejskiej Biblioteki

wnet po wojnie je przejęły.

Konserwator wziął swe leki,

które  książkom pomagają.

Odrobaczał, wzmacniał, czyścił,

by zachować w nich na wieki

skarby ważnej ludzkiej myśli.

I do dziś trwa ta libraria.

Księgi pięknie opatrzono.

Już nie służą tylko mnichom,

Ale „pro publico bono”.

Autorka: Eulalia Ryszkowska

Bydgoszcz - miasto króla Kazimierza Wielkiego

Król Kazimierz, zwany Wielkim,

To kujawiak rodem.

Gdy w Kowalu się urodził,

Bydgoszcz była jeszcze  grodem.

 

Szybko w siłę ta osada

dzięki rzece Brdzie wzrastała.

Tak, że już w czternastym wieku

akt lokacji otrzymała.

Wiosną, w Brześciu to się stało  

w tysiąc trzysta cztery sześć. 

 

 

Ogłoszono i spisano

W księgach tą radosną wieść.

   
Król Kazimierz to zarządził,

aby Bydgoszcz miastem była;

ze swym ludem i rycerstwem

Rzeczpospolitej służyła.

 

Potem także tutaj bywał,

a starosta i lud cały

z radością go przyjmowali,

bo to zaszczyt był niemały.     

Przyjmowano go na zamku

tu niedawno zbudowanym

dla obrony granic Polski -

pięknym, z cegły murowanym.

Ten przywilej wśród miast polskich

Bydgoszcz ma na wieki,

że jej nadał prawa miejskie

polski król – jedyny Wielki.

Ten ostatni władca z Piastów

mądrym, dzielnym był człowiekiem.

Królem chłopów go nazwano,

jego czasy były wiekiem

kiedy Polska rozkwitała.

Władca ten nie szczędził trudu,

aby kraj nasz w siłę wzrastał

dobrobytem swego ludu.

Na to faktów historycznych

można by przytoczyć kilka,

ale ukoronowaniem wszystkich

była uczta u Wierzynka.

Ten król także tym się wsławił,

co jest rzeczą wszystkim znaną,

że zastał Polskę drewnianą,

a zostawił murowaną.

Przy bydgoskich murach miejskich

stoi jego pomnik teraz.

Na cokole jest tablica.

Wspomnij jego dzieła.

Czcijmy pamięć tego władcy.

Dzięki niemu Bydgoszcz miastem.

Dziś stolicą województwa

Z historii bogactwem.

Autorka: Eulalia Ryszkowska