Z
folkloru Kujaw nasz wielki kompozytor korzystał nie mało. Jest to
udowodnione naukowo. W tej rymowance,
skierowanej
głównie do młodzieży szkolnej, chcę
przedstawić związki Fryderyka Chopina z regionem
Kujaw
-
osoby, miejsca oraz twórczość tego wielkiego kompozytora, w
której usłyszeć można muzykę kujawską.
Chopin w swoim liście do Feliksa Wodzińskiego
(Paryż 18 lipca 1834 r.) sam przyznawał się do swojego kujawskiego
pochodzenia:
„[...] Kończę, jeszcze raz dziękując
najszczerzej za łaskawą pamięć Twojej Mamy na swojego i wiernego
sługę, w którym także trochę krwi kujawskiej płynie....
" W: "Chopin na obczyźnie. Dokumenty i pamiątki."/
Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1965; str. 146.
 |
| Fryderyk Chopin - portret nieznanego artysty z ok. 1844 r. |
CHOPIN I KUJAWY
Chopin – wielki
kompozytor,
znany ludziom w całym
świecie,
do dziś chętnie jest
słuchany.
O tym już zapewne
wiecie.
Urodził się na
Mazowszu,
lecz tu wspomnieć
trzeba ninie,
iż sam pisał, że w
nim „także
trochę krwi kujawskiej
płynie”.
Poszukajmy odpowiedzi
jak to było z tym
chłopakiem
co nazwisko miał
francuskie.
Czy był także
kujawiakiem?
 | |
| Matka Chopina - Tekla Justyna Krzyżanowska |
Kujawy, muzyczne Kujawy
-
nie brak tu soli i
chleba;
ludziom żyje się
dostatnio;
mają wszystko co
potrzeba.
Tu mama Frycka po raz
pierwszy
słońce i księżyc
ujrzała,
całą młodość swą
spędziła,
zanim stąd wyjechała.
W towarzystwie pani
Skarbek
Opuściła kujawską
Izbicę,
Aby pomóc jej przy
dzieciach
i zarabiać na swe
życie.
Ładnie grała i
śpiewała,
także dla swojego
syna.
Była skromna i
łagodna.
Na imię miała
Justyna.
Z matką Chopin czuł
więź bliską,
choć tego nie
okazywał.
Kiedy ciężko
zachorował
często o nią
wypytywał.
Gdy na łożu śmierci
leżał,
tracąc siły do
ostatka,
wyrzekł swe ostatnie
słowa:
„Matka, moja biedna
matka”.
SZAFARNIA, OKOLICE I MUZYKA
Chopin miał przyjaciół
z Kujaw,
z którymi chodził do
szkoły
i przyjeżdżał do
nich nieraz
w wakacyjny czas
wesoły.
Zatrzymywał się w
Szafarni
u Domka
Dziewanowskiego,
którego rodziców
cieszył
pobyt gościa tak
zdolnego.
 |
| Pałac w Szafarni / Wikipedia |
Przebywał tutaj
dwukrotnie
odwiedzając nieraz
przy tym
wiele dworów w
okolicy,
siedzib rodów
znakomitych.
Podam daty tych
wydarzeń.
Zapamiętaj je, gdy
masz chęć:
tysiąc osiemset
dwadzieścia cztery,
tysiąc osiemset
dwadzieścia pięć.
Bywał więc i grywał
nieraz
u Zboińskich,
Białobłockich,
u Sumińskich i
Borzewskich,
Sierakowskich i
Romockich.
Był w Dulniku i
Rodzonem,
w Kikole i w Radominie
i w Bocheńcu na
weselu,
w Dulsku oraz w
Kawęczynie.
Wspomnę też tu o
Obrowie,
gdzie muzyki się
nasłuchał,
gdy dożynki obchodzono
z śpiewem i graniem
„od ucha”.
Kiedy jechał przez
Nieszawę
pieśń dziewczyny
podsłuchiwał.
Pisał o tym sam w
Kurierze
co Szafarski się
nazywał.
 |
Kurier Szafarski z 31 sierpnia 1824 r.
|
Był też w Zbójnie i
Gulbinach,
w Lipnie, Turznie,
Sokołowie -
miejsc tych było ze
dwadzieścia,
ale więcej już nie
powiem.
Tutaj mile czas mu
płynął -
biegał, tańczył,
spacerował,
grywał także na
basetli
i mazurki komponował.
którą
po kujawskich przodkach
przekazała
jemu matka.
Tutaj
dźwięki te napotkał
w
swej postaci czystej, bliskiej –
to
surowej, to znów śpiewnej,
to
spokojnej i dostojnej
pełnej
swojskiej nuty rzewnej
co
radością wybuchały,
gdy
z oberkiem się spotkały -
pełne
życia i wigoru
samym
pięknem się stawały.
To
muzyka ukochana,
którą
nosił od powicia –
taka
polska i matczyna.
Nie
zapomniał jej do końca życia.
 |
| Strój z Kujaw z O. Kolberga LUD |
Więc
Kujawy bądźcie dumne,
Bo
to jest już rzeczą znaną,
Że
muzykę waszą we krwi
miał poeta fortepianu.
 |
| Chopin - Maria Wodzińska akwarela |
NARZECZONA MARIA
Miał też Chopin
narzeczoną
tę jedyną i wyśnioną.
Nazywała się
Wodzińska.
Nie została jego żoną.
Była z Kujaw, ze
Służewa.
Z nią chciał swoje
życie spleść
i oświadczył się o
rękę -
tysiąc osiemset
trzydzieści sześć.
 |
| Maria Wodzińska - autoportret z lat 30-tych XIX w. |
Tego roku - wrzesień,
Drezno,
Chopin serce swe
otworzył
przed Maryni dobrą
matką
i los ich w jej ręce
złożył.
Ta życzliwa była
wielce,
lecz obiecać nic nie
chciała.
Tajemnicą to być
miało.
Wnet nadzieja się
rozwiała.
Czemu Maria go nie
chciała
dociec się nam dziś
nie uda.
Został walc i trochę
pieśni,
jeden sztambuch i
etiuda.
Gdy zrozumiał to, że
Maria
jemu już swej ręki
nie da,
wziął jej listy,
wstążką związał
i napisał „Moja
bieda”.
ZAKOŃCZENIE
Z
faktów tutaj przedstawionych
wysnuć
można myśl niezbicie,
że
Kujawy się wplatały
w Chopina twórczość i życie.
A
dlatego tak się działo,
bo
mu bardzo bliskie były.
Od
urodzin aż do śmierci
wciąż
dla niego coś znaczyły.
Przyjaciele,
narzeczona,
mama
Kujawianka rodem
i
kujawiaki w mazurkach
na
to ważnym są dowodem.
Dziś
utwory te podziwia
Europa,
Ameryka,
Azja;
młodzi oraz starzy.
W
nich kujawska jest muzyka.
To
w mazurkach Chopin zawarł
Całą
swą kujawską duszę.
Posłuchajcie
proszę sami.
Nic
już dodać tu nie muszę…
 |
| Chopin u Radziwiłła - Henryk Siemiradzki |
Trzydzieści
mazurków F. Chopina na 57 zawiera motyw rdzennego kujawiaka, frazy o
proweniencji kujawiakowej lub motyw rozśpiewany szeroko na
nutę kujawiaka . [Wiadomość dla zainteresowanych - są to mazurki:
fis-moll op. 6 nr 1; cis-moll op. 6 nr 2 ; E-dur op. 6 nr 3 ; es-moll
op. 6 nr 4; C-dur op. 6 nr 5 (elementy oberka z Kujaw); B-dur op. 7
nr 1; a-moll op. 7 nr 2 ; f-moll op. 7 nr 3 ; As-dur op. 7 nr 4 ;
B-dur op. 17 nr 1 ; e-moll op. 17 nr 2 ; As-dur op. 17 nr 3 ; a-moll
op. 17 nr 4 ; g-moll op. 24 nr 1 ; As-dur op. 24 nr 3 ; b-moll op. 24
nr 4 (b. popularny) ; c-moll op. 30 nr 1 ; h-moll op. 33 nr 4 ;
As-dur op. 41 nr 3 ; cis-moll op. 41 nr 4 ; G-dur op. 50 nr 1 ;
As-dur op. 50 nr 2 ; cis-moll op. 50 nr 3 (jedno z absolutnych
arcydzieł ) ; H-dur op. 56 nr 1; C-dur op. 56 nr 2 ; a-moll
op. 59 nr 1 („brzmienia najpiękniejsze, jakie w ogóle wydobyć
można z fortepianu.” ) ; f-moll op. 63 nr 2 ( jest też „jednym
wielkim westchnieniem, wypowiedzianym arcypiękną i szlachetną
frazą kujawiaka”)].
W Googlach wchodząc na stronę pod nazwą "Fryderyk Chopin - Centrum Informacji" w zakładce "Gatunki" trzeba wybrać "Mazurki". Tu znajduje się wykaz wszystkich mazurków skomponowanych przez F. Chopina. Wybierając ten, o którym chcemy dowiedzieć się więcej, znajdziemy tu jego incipit [czyli kilka początkowych taktów] i opis bibliograficzny. Tu też możemy wysłuchać wybrany mazurek.
Na dole opisu znajduje się odsyłacz do nagrań tego mazurka na Youtube.
